Wetboek-online maakt gebruik van cookies. sluiten
bladeren
zoeken
inloggen / registreer
home BJ6055
print mailafriend

Jurisprudentie

BJ6055

Datum uitspraak2009-08-26
Datum gepubliceerd2009-08-26
RechtsgebiedBestuursrecht overig
Soort ProcedureEerste aanleg - meervoudig
Instantie naamRaad van State
Zaaknummers200805857/1/M2
Statusgepubliceerd


Indicatie

Bij besluit van 10 juni 2008 heeft het college van burgemeester en wethouders van Ede (hierna: het college) aan [vergunninghouder] een revisievergunning als bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet milieubeheer verleend voor een veehouderij aan de [locatie 1] te [plaats], gemeente Ede. Dit besluit is op 18 juni 2008 ter inzage gelegd.


Uitspraak

200805857/1/M2. Datum uitspraak: 26 augustus 2009 AFDELING BESTUURSRECHTSPRAAK Uitspraak in het geding tussen: de stichting Stichting Bont voor Dieren, gevestigd te Amsterdam, appellante, en het college van burgemeester en wethouders van Ede, verweerder. 1. Procesverloop Bij besluit van 10 juni 2008 heeft het college van burgemeester en wethouders van Ede (hierna: het college) aan [vergunninghouder] een revisievergunning als bedoeld in artikel 8.4, eerste lid, van de Wet milieubeheer verleend voor een veehouderij aan de [locatie 1] te [plaats], gemeente Ede. Dit besluit is op 18 juni 2008 ter inzage gelegd. Tegen dit besluit heeft de stichting Stichting Bont voor Dieren (hierna: Bont voor Dieren) bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 30 juli 2008, beroep ingesteld. De gronden zijn aangevuld bij brief van 22 augustus 2008. Het college heeft een verweerschrift ingediend. Bij besluit van 6 januari 2009 heeft het college de voorschriften 89 en 91 van de vergunning van 10 juni 2008 gewijzigd. Naar aanleiding van het besluit van 6 januari 2009 heeft Bont voor Dieren de gronden van het beroep aangevuld bij brief van 1 mei 2009. Bont voor Dieren en het college hebben nadere stukken ingediend. De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 18 juni 2009, waar Bont voor Dieren, vertegenwoordigd door ir. A.K.M. van Hoof, en het college, vertegenwoordigd door ing. G.H. Landeweerd en ir. A. de Jong, beiden werkzaam bij de gemeente, zijn verschenen. Voorts is [vergunninghouder], vertegenwoordigd door ing. B.H. Wopereis, als partij gehoord. 2. Overwegingen Omvang van het geding 2.1. Ter zitting heeft Bont voor Dieren de grond dat de woning [locatie 2] moet worden aangemerkt als een voor stank gevoelig object categorie IV als bedoeld in de Wet stankemissie veehouderijen in landbouwontwikkelings- en verwevingsgebieden (hierna: de Wet stankemissie) en de grond dat het voor het houden van nertsen aangevraagde en vergunde huisvestingssysteem niet als emissiearme huisvesting kan worden beschouwd, ingetrokken. 2.2. Ingevolge artikel 6:18, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: de Awb) brengt het aanhangig zijn van bezwaar of beroep tegen een besluit geen verandering in een los van het bezwaar of beroep reeds bestaande bevoegdheid tot intrekking of wijziging van dat besluit. Ingevolge artikel 6:19, eerste lid, van de Awb wordt, indien een bestuursorgaan een besluit heeft genomen als bedoeld in artikel 6:18, het bezwaar of beroep geacht mede te zijn gericht tegen het nieuwe besluit, tenzij dat besluit aan het bezwaar of beroep geheel tegemoet komt. Het besluit van 6 januari 2009 is een besluit in de zin van artikel 6:18, eerste lid, van de Awb. Ingevolge artikel 6:19, eerste lid, van de Awb wordt het beroep geacht mede te zijn gericht tegen het besluit van 6 januari 2009, nu dat besluit niet geheel aan het beroep tegemoet komt. 2.3. Ter zitting heeft Bont voor Dieren zich op het standpunt gesteld dat een door het college op 5 juni 2009 ingediend akoestisch rapport van VanWestreenen B.V. van 9 maart 2009 wegens strijd met de goede procesorde buiten beschouwing dient te worden gelaten. [vergunninghouder] heeft zich ter zitting op het standpunt gesteld dat een door Bont voor Dieren op 2 juni 2009 ingediend deskundigenbericht van de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak voor Milieu en Ruimtelijke Ordening van 25 januari 2006, uitgebracht in de beroepsprocedure bij de Afdeling in zaak nr. 200506722/1, wegens strijd met de goede procesorde buiten beschouwing dient te worden gelaten. Beide stukken zijn buiten de in artikel 8:58, eerste lid, van de Awb genoemde termijn van tien dagen voor de zitting ingediend. Hoewel laat ingediend, zijn de stukken niet van zodanige aard en omvang dat de andere partijen er ter zitting redelijkerwijs niet op hebben kunnen reageren. De Afdeling ziet daarom geen aanleiding de stukken bij de beoordeling buiten beschouwing te laten. Algemeen toetsingskader 2.4. Artikel 8.10, eerste lid, van de Wet milieubeheer bepaalt dat de vergunning slechts in het belang van de bescherming van het milieu kan worden geweigerd. Het tweede lid, aanhef en onder a, van dit artikel bepaalt dat de vergunning in ieder geval wordt geweigerd indien door verlening daarvan niet kan worden bereikt dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in aanmerking komende beste beschikbare technieken worden toegepast. Ingevolge artikel 8.11, tweede lid, van de Wet milieubeheer kan een vergunning in het belang van de bescherming van het milieu onder beperkingen worden verleend. Ingevolge het derde lid van dit artikel worden in het belang van het bereiken van een hoog niveau van bescherming van het milieu aan de vergunning de voorschriften verbonden die nodig zijn om de nadelige gevolgen die de inrichting voor het milieu kan veroorzaken, te voorkomen of, indien dat niet mogelijk is, zoveel mogelijk - bij voorkeur bij de bron - te beperken en ongedaan te maken. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in aanmerking komende beste beschikbare technieken worden toegepast. Uit artikel 8.11, tweede en derde lid, volgt dat de vergunning moet worden geweigerd indien de nadelige gevolgen die de inrichting voor het milieu kan veroorzaken door het stellen van voorschriften en beperkingen niet kunnen worden voorkomen dan wel niet voldoende kunnen worden beperkt. Bij de toepassing van de hiervoor genoemde bepalingen komt het college een zekere beoordelingsvrijheid toe. Geur 2.5. Bont voor Dieren voert aan dat niet zeker is dat wordt voldaan aan de minimaal aan te houden afstanden tussen de nertsenstal (stal C) en voor stank gevoelige objecten. Volgens Bont voor Dieren moet worden getwijfeld aan de haalbaarheid van de in de vergunning voorziene verplaatsing van het emissiepunt van de nertsenstal doordat anders dan voorheen mechanische ventilatie zal plaatsvinden. Zij stelt in dit verband dat met mechanische ventilatie in nertsenstallen nog maar weinig ervaring is opgedaan en dat een technische onderbouwing van de ventilatiebehoefte van 36 m3 per uur per fokteef, waarmee in de aanvraag en het besluit van 10 juni 2008 is gerekend, ontbreekt. 2.5.1. Op 1 januari 2007 is de Wet geurhinder en veehouderij in werking getreden. Uit het daarbij behorende overgangsrecht volgt dat het vóór 1 januari 2007 geldende recht op dit geding van toepassing blijft, aangezien de aanvraag om vergunning op 19 december 2006 is ingediend. Dit betekent dat in dit geval de stankhinder vanwege de nertsenstal moet worden beoordeeld aan de hand van de Wet stankemissie en de daarop gebaseerde Regeling stankemissie veehouderijen in landbouwontwikkelings- en verwevingsgebieden (hierna: de Regeling stankemissie). 2.5.2. Op grond van artikel 4, tweede lid, van de Regeling stankemissie dient bij de bepaling of wordt voldaan aan de in bijlage 2 van deze regeling voor nertsen genoemde minimaal aan te houden afstanden te worden uitgegaan van de afstand tussen de buitenzijde van een voor stank gevoelig object en het dichtstbijzijnde emissiepunt van de nertsenstal. Zoals de Afdeling heeft overwogen in de uitspraak van 8 november 2006 in zaak nr. 200602240/1, kan daarbij worden uitgegaan van de dichtstbijzijnde ventilatoruitlaat van de nertsenstal als het dichtstbijzijnde emissiepunt, indien het mechanisch ventilatiesysteem in staat is te waarborgen dat geen grote hoeveelheid stankdragende lucht door andere openingen dan de ventilatoruitlaat zal uittreden. In hetgeen Bont voor Dieren aanvoert ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de ventilatiebehoefte van de nertsenstal in de aanvraag en het besluit van 10 juni 2008 is onderschat. Daar komt bij dat de ventilatiecapaciteit van de in de nertsenstal voorziene ventilatoren blijkens de aanvraag beduidend groter is dan de ventilatiebehoefte. De Afdeling acht dan ook aannemelijk dat, zoals het college heeft gesteld, met het voorziene ventilatiesysteem een zodanige onderdruk kan worden gewaarborgd dat zich geen grote lekverliezen door andere openingen dan de ventilatoruitlaten zullen voordoen. De vergunningvoorschriften 36 en 37 verplichten ook tot een zodanige onderdruk. Gelet hierop kon het college uitgaan van de ventilatoruitlaten als de emissiepunten van de nertsenstal. Onbestreden is dat, indien wordt gemeten vanaf de ventilatoruitlaten, voldaan wordt aan de voor nertsen op grond van bijlage 2 van de Regeling stankemissie aan te houden afstanden. Deze beroepsgrond faalt. 2.6. Bont voor Dieren voert aan dat voorschrift 36 een doelvoorschrift is als bedoeld in artikel 8.12, eerste lid, van de Wet milieubeheer, zodat het college op grond van het vierde lid van dat artikel gehouden was een of meer controlevoorschriften op te nemen. Volgens Bont voor Dieren meent het college ten onrechte dat daarvan kon worden afgezien vanwege het bepaalde in voorschrift 37. 2.6.1. Ingevolge artikel 8.12, eerste lid, van de Wet milieubeheer geven de aan een vergunning te verbinden voorschriften de doeleinden aan, die de vergunninghouder in het belang van de bescherming van het milieu op een door hem te bepalen wijze dient te verwezenlijken. In het vierde lid van dit artikel is bepaald dat, voor zover aan een vergunning voorschriften worden verbonden als bedoeld in het eerste en tweede lid, daaraan in ieder geval ook voorschriften worden verbonden, inhoudende dat: a. moet worden bepaald of aan de eerstbedoelde voorschriften wordt voldaan, waarbij de wijze van bepaling wordt aangegeven, die ten minste betrekking heeft op de methode en de frequentie van de bepaling en de procedure voor de beoordeling van de bij die bepaling verkregen gegevens en die tevens betrekking kan hebben op de organisatie van die bepalingen en beoordelingen en op de registratie van die gegevens en de resultaten van die beoordelingen; b. de bij die bepaling verkregen gegevens aan het bevoegd gezag moeten worden gemeld of ter inzage gegeven of anderszins ter beschikking moeten worden gesteld van het bevoegd gezag. Ingevolge artikel 8.12a, eerste lid, van de Wet milieubeheer kunnen, voor zover dit naar het oordeel van het bevoegd gezag noodzakelijk is, voorschriften worden verbonden, inhoudende de verplichting tot het treffen van technische maatregelen. In het derde lid van dit artikel is bepaald dat voor zover aan de vergunning voorschriften worden verbonden als bedoeld in het eerste lid, daaraan in ieder geval ook voorschriften kunnen worden verbonden, inhoudende dat: a. over de uitvoering van technische maatregelen waartoe die voorschriften verplichten, verslag wordt gedaan aan het bevoegd gezag; b. daarbij aangegeven metingen, berekeningen of tellingen worden verricht ter bepaling van de mate waarin de inrichting de nadelige gevolgen voor het milieu veroorzaakt, ter voorkoming of beperking waarvan die voorschriften zijn gesteld. 2.6.2. Ingevolge voorschrift 36 moet de grootte van de inlaatopening(en) dusdanig worden ingesteld dat, afhankelijk van de ventilatiebehoefte, in de stallen B en C te allen tijde een onderdruk heerst van minimaal 20 Pa. Ingevolge voorschrift 37 moet te allen tijde een dusdanige verhouding tussen de ventilatiecapaciteit en de inlaatopening aanwezig zijn dat de benodigde onderdruk kan worden bereikt. Hieraan wordt volgens het voorschrift voldaan in de volgende situaties: - de grootte van de inlaatopening wordt door een geautomatiseerd systeem zodanig geregeld dat er steeds sprake is van voldoende onderdruk; - de inlaatopening is voorzien van een klep met daaraan een contragewicht dat zodanig is afgesteld dat aan de instromende lucht zoveel weerstand wordt gegeven dat voldoende onderdruk in de stal ontstaat. 2.6.3. Naar het oordeel van de Afdeling moet voorschrift 36 worden aangemerkt als een voorschrift als bedoeld in artikel 8.12a van de Wet milieubeheer. Het voorschrift houdt de verplichting in tot het treffen van een technische maatregel, te weten het zodanig instellen van de grootte van de inlaatopeningen van de stallen B en C dat te allen tijde een minimale onderdruk van 20 Pa is gewaarborgd. Dat het voorschrift een onderdruk van minimaal 20 Pa eist, maakt, anders dan Bont voor Dieren meent, niet dat het voorschrift moet worden aangemerkt als een doelvoorschrift als bedoeld in artikel 8.12, eerste lid, van de Wet milieubeheer. Deze voorgeschreven onderdruk vormt geen doel op zich, maar een middel om te waarborgen dat geur via de ventilatoruitlaten van de stallen B en C wordt geëmitteerd, hetgeen is vereist om te kunnen voldoen aan de op grond van de Wet stankemissie aan te houden afstanden. Anders dan bij doelvoorschriften als bedoeld in artikel 8.12, eerste lid, van de Wet milieubeheer, geeft artikel 8.12a, derde lid, van de Wet milieubeheer het bevoegd gezag bij de beslissing omtrent het opnemen van een controlevoorschrift met betrekking tot voorschriften als bedoeld in artikel 8.12a, eerste lid, ruimte voor afweging. Mede gelet op voorschrift 37, waarin nader is bepaald op welke wijze aan voorschrift 36 moet worden voldaan, ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat het college niet in redelijkheid heeft kunnen afzien van het opnemen van een controlevoorschrift met betrekking tot voorschrift 36. Deze grond faalt. Geluid 2.7. Bont voor Dieren voert aan dat het college zich ten onrechte, althans zonder toereikende motivering, op het standpunt stelt dat de bij het besluit van 6 januari 2009 in voorschrift 89 gestelde grenswaarden voor het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau in de representatieve bedrijfssituatie het referentieniveau van het omgevingsgeluid niet overschrijden. Als gevolg hiervan is het standpunt van het college dat voorschrift 89 een toereikende bescherming tegen onaanvaardbare geluidhinder biedt niet deugdelijk gemotiveerd, aldus Bont voor Dieren. 2.7.1. Het college heeft bij de beoordeling van het geluidaspect de Handreiking industrielawaai en vergunningverlening van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (hierna: de Handreiking) als uitgangspunt genomen. Voor een landelijke omgeving, zoals hier, zijn richtwaarden aanbevolen van 40, 35 en 30 dB(A) in de dag-, avond- en nachtperiode. Overschrijding van de richtwaarden is mogelijk tot het referentieniveau van het omgevingsgeluid. Overschrijding van het referentieniveau van het omgevingsgeluid tot een maximum etmaalwaarde van 55 dB(A) kan volgens de Handreiking in sommige gevallen toelaatbaar worden geacht op grond van een bestuurlijk afwegingsproces, waarbij geluidbestrijdingskosten een belangrijke rol dienen te spelen. 2.7.2. In voorschrift 89, zoals dit luidt na de wijziging bij het besluit van 6 januari 2009, zijn grenswaarden voor het langtijdgemiddeld beoordelingsniveau in de representatieve bedrijfssituatie ter plaatse van woningen van derden of andere geluidgevoelige bestemmingen gesteld van 43, 38 en 33 dB(A) in de dag-, avond- en nachtperiode. Volgens het college zijn deze niet hoger dan het referentieniveau van het omgevingsgeluid, zodat deze waarden in overeenstemming zijn met de Handreiking. Daarbij verwijst het college naar een bij het besluit van 6 januari 2009 gevoegd memo van 19 november 2008. In dit memo is vermeld dat het verkeer op de Krommesteeg bepalend is voor de hoogte van het referentieniveau. Volgens het memo bedraagt de geluidbelasting vanwege het wegverkeer op de Krommesteeg ter plaatse van de woning [locatie 3] op grond van berekeningen 55, 51 en 45 dB(A) in de dag-, avond- en nachtperiode. Op basis hiervan is het referentieniveau in het memo bepaald op 45, 41 en 35 dB(A) in de dag-, avond-, en nachtperiode. 2.7.3. In het memo van 19 november 2008 is niet inzichtelijk gemaakt hoe de daar genoemde waarden van de geluidbelasting vanwege de Krommesteeg ter plaatse van de woning [locatie 3] zijn berekend. Het uitgangspunt in het memo dat het wegverkeer op de Krommesteeg bepalend is voor de hoogte van het referentieniveau is bovendien niet in overeenstemming met hetgeen hierover is vermeld in het bij de aanvraag behorende akoestisch rapport van VanWestreenen B.V. van 13 maart 2008, het besluit van 10 juni 2008 en het besluit van 6 januari 2009. In genoemd rapport en beide besluiten wordt ervan uitgegaan dat de Dr. Willem Dreeslaan en de A12 grotendeels bepalend zijn voor de hoogte van referentieniveau. Gelet hierop, heeft het college niet aannemelijk gemaakt dat de in het memo genoemde waarden van het referentieniveau juist zijn. Het standpunt van het college dat de in voorschrift 89 gestelde grenswaarden het referentieniveau niet overschrijden en om die reden in overeenstemming zijn met de door het college bij de beoordeling tot uitgangspunt genomen Handreiking, berust als gevolg hiervan niet op een deugdelijke motivering. Het besluit van 6 januari 2009 is in zoverre in strijd met artikel 3:46 van de Awb. Luchtkwaliteit 2.8. Bont voor Dieren stelt dat het college de gevolgen van het in werking zijn van de inrichting voor de concentratie van zwevende deeltjes (PM 10) in de omgeving onvoldoende zorgvuldig heeft beoordeeld, zodat niet zeker is dat vergunningverlening in overeenstemming is met titel 5.2 van de Wet milieubeheer. Volgens Bont voor Dieren gaat het college er ten onrechte van uit dat het houden van nertsen en vleeskalveren niet significant bijdraagt aan de emissie van zwevende deeltjes. Ook gaat het college uit van een onjuiste waarde van de achtergrondconcentratie van zwevende deeltjes in de omgeving van de inrichting, aldus Bont voor Dieren. 2.8.1. Het college heeft zich in het besluit van 10 juni 2008 op het standpunt gesteld dat het houden van nertsen en vleeskalveren niet significant bijdraagt aan de emissie van zwevende deeltjes, terwijl de heersende jaargemiddelde concentratie van zwevende deeltjes in de omgeving van de inrichting ongeveer 23 microgram per m3 bedraagt. Uit het feit dat voor nertsen geen emissiecijfers zijn vastgesteld, leidt het college af dat de bijdrage van nertsen aan de emissie van zwevende deeltjes verwaarloosbaar klein is. Verder ontbrak volgens het college ten tijde van het besluit van 10 juni 2008 een model waarmee de verspreiding van zwevende deeltjes in de omgeving van de inrichting kon worden gesimuleerd. In aanvulling hierop heeft het college ter zitting naar voren gebracht dat op basis van een na het besluit van 10 juni 2008 beschikbaar gekomen verspreidingsmodel alsnog een indicatieve berekening is gemaakt van de gevolgen van het in werking zijn van de inrichting voor de concentratie van zwevende deeltjes in de omgeving, waarbij voor de bijdrage van de nertsen is uitgegaan van de emissiecijfers voor legkippen in batterijhuisvesting met dagontmesting. De resultaten van deze berekening bevestigen dat vergunningverlening niet leidt tot een overschrijding van de voor zwevende deeltjes geldende grenswaarden, aldus het college. 2.8.2. Bij het besluit van 10 juni 2008 is onder meer vergunning verleend voor 165 vleeskalveren tot acht maanden en 2.999 fokteven van nertsen. Ten opzichte van de voor de inrichting op 9 mei 1995 verleende milieuvergunning wordt het aantal fokteven van nertsen uitgebreid met 1.843 dieren. Gelet op de aard en de omvang van deze activiteiten, mocht het college er naar het oordeel van de Afdeling niet op voorhand van uitgaan dat deze activiteiten niet significant bijdragen aan de emissie van zwevende deeltjes. Het ontbreken van emissiecijfers voor nertsen maakt niet dat het bij de voorbereiding van het besluit van 10 juni 2008 niet mogelijk was de emissie van zwevende deeltjes vanwege het houden van de nertsen te beoordelen, bijvoorbeeld door middel van een vergelijking met het houden van legpluimvee, zoals de Afdeling heeft aanvaard in onder meer de uitspraak van 8 november 2006 in zaak nr. 200602240/1. Het college heeft verder niet aannemelijk gemaakt dat het vanwege het ontbreken van een verspreidingsmodel ten tijde van het besluit van 10 juni 2008 onmogelijk was om een berekening te maken van de verspreiding van zwevende deeltjes in de omgeving van de inrichting. In aanmerking genomen voorts dat het college ter zitting heeft verklaard dat de heersende jaargemiddelde concentratie van zwevende deeltjes in de omgeving van de inrichting 29,5 in plaats van 23 microgram per m3 bedraagt, moet worden geoordeeld dat het college bij de voorbereiding van het besluit van 10 juni 2008 niet op deugdelijke wijze heeft onderzocht of vergunningverlening in overeenstemming is met titel 5.2 van de Wet milieubeheer. Het besluit van 10 juni 2008 is in zoverre in strijd met artikel 3:2 van de Awb. De door het college ter zitting genoemde indicatieve berekening kan hieraan niet afdoen, reeds omdat deze berekening niet is overgelegd. Deze grond slaagt. Conclusie 2.9. Het beroep tegen zowel het besluit van 10 juni 2008 als het besluit van 6 januari 2009 is gegrond. Beide besluiten komen voor vernietiging in aanmerking. De overige beroepsgronden behoeven geen bespreking. 2.10. Het college dient op na te melden wijze in de proceskosten te worden veroordeeld. 3. Beslissing De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State Recht doende in naam der Koningin: I. verklaart het beroep gegrond; II. vernietigt de besluiten van het college van burgemeester en wethouders van Ede van 10 juni 2008, kenmerk WM/2006-188, en 6 januari 2009, kenmerk 2006WM188; III. veroordeelt het college van burgemeester en wethouders van Ede tot vergoeding van bij de stichting Stichting Bont voor Dieren in verband met de behandeling van het beroep opgekomen proceskosten tot een bedrag van € 644,00 (zegge: zeshonderdvierenveertig euro), geheel toe te rekenen aan door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand; IV. gelast dat het college van burgemeester en wethouders van Ede aan de stichting Stichting Bont voor Dieren het door haar voor de behandeling van het beroep betaalde griffierecht ten bedrage van € 288,00 (zegge: tweehonderdachtentachtig euro) vergoedt. Aldus vastgesteld door mr. J.H. van Kreveld, voorzitter, en mr. G.N. Roes en mr. Th.C. van Sloten, leden, in tegenwoordigheid van mr. M.P.J.M. van Grinsven, ambtenaar van Staat. De voorzitter w.g. Van Grinsven is verhinderd de uitspraak ambtenaar van Staat te ondertekenen. Uitgesproken in het openbaar op 26 augustus 2009 462.