inloggen / registreer

Jurisprudentie

BF5107

Datum uitspraak2008-03-12
Datum gepubliceerd2008-10-03
RechtsgebiedHandelszaak
Soort ProcedureEerste aanleg - enkelvoudig
Instantie naamRechtbank Almelo
Zaaknummers91448 ha za 08-136
Statusgepubliceerd

Indicatie

Dexia - aandelenlease

Uitspraak

RECHTBANK ALMELO Sector Civiel zaaknummer: 91448 ha za 08-136 datum vonnis: 12 maart 2008 (vdv) Vonnis van de rechtbank Almelo, enkelvoudige kamer voor burgerlijke zaken, in de zaak van: X, wonende te Enschede (O), eiser in conventie, verweerder in reconventie, verder te noemen: X, procureur: mr. E.H. Hoeksma, tegen de naamloze vennootschap DEXIA Bank Nederland N.V., gevestigd te Amsterdam, gedaagde in conventie, eiseres in reconventie, procureur: mr. J. Sleeswijk Visser, advocaat: mr. H. Post te Helmond. Het procesverloop Bij vonnis van 22 januari 2008 heeft de kantonrechter te Almelo zich onbevoegd verklaard om van de vorderingen van X kennis te nemen en de zaak verwezen naar de sector civiel dezer rechtbank. Te eerst dienende dage hebben beide partijen procureur gesteld en wederom vonnis verzocht. De beoordeling van het geschil en de motivering van de beslissing In conventie en reconventie De vordering van X 1. De vordering van X en de feiten waarop die is gebaseerd zijn door de kantonrechter in zijn vonnis van 22 januari 2008 onder de punten 1 t/m 3.1 weergegeven en dienen als hier woordelijk herhaald en ingelast te worden beschouwd. Het verweer van Dexia 2. Dexia stelt dat de aandelenleaseovereenkomst Allround Effect Maandbetaling is afgesloten na daartoe door Spaar Select geïnformeerd en geadviseerd te zijn. Spaar Select heeft hem een aanvraagformulier verschaft en Dexia heeft dat door X ondertekend retour ontvangen. Vervolgens heeft Dexia de overeenkomst aan Spaar Select ten behoeve van X verstuurd. Dexia stelt daarmede aan haar zorgplicht ten opzichte van X te hebben voldaan, zeker nu hij zich over (het aangaan van) die overeenkomst heeft laten adviseren. 3. Volledigheidshalve wijst de Bank erop dat hierbij na het verstrijken van de gehele looptijd van deze overeenkomst, geen zogenaamde restschuld kan ontstaan. Omdat X echter in gebreke bleef met betaling van de overeengekomen maandtermijnen, heeft de Bank de overeenkomst voortijdig moeten beëindigen. De opbrengst van de verkoop van de verkochte aandelen was evenwel niet toereikend om het geleende bedrag te voldoen. Er resteerde nog te voldoen een bedrag van € 710,46, ter zake waarvan Dexia een eindafrekening aan X heeft verstuurd (productie 4 CvA). 4. Dexia doet voor alles een beroep op het niet inachtnemen door X in de dagvaarding van de substantiëringsplicht ex artikel 111 lid 3 Rv. 5. Voorts betwist Dexia de toepasselijkheid ten deze van de Wet Consumenten Krediet, stelt dat wettelijke rente in voorkomend geval eerst verschuldigd is vanaf het moment dat er verzuim aan de orde is, verzet zich tegen kostenveroordeling en concludeert tot afwijzing van de vordering van X respectievelijk vordert voornoemde restschuld in reconventie. Het ontbreken van een vergunning op basis van de Wck acht Dexia geheeld vanwege het feit dat Dexia ingaande 1 januari 2006 beschikt over een vergunning ex artikel 10 van de Wet financiële Dienstverlening, die blijkens artikel 102 Wfd de Wck-vergunning vervangt en mitsdien ex artikel 32:58 BW het eerder ontbreken van een vergunning repareert. 6. Naar aanleiding van de door X nader gestelde grondX van onrechtmatige daad stelt Dexia dat alleen al de tekst van de overeenkomsten duidelijk maakt dat het hier niet om een spaarvorm gaat, maar over een geldlening, de door X ingeroepen bepalingen van NR 99 omtrent zorgplicht en schriftelijke informatieverschaffing op (het afsluiten van) deze overeenkomsten niet van toepassing kunnen zijn en overigens wel degelijk onderzoek naar diens financiële positie middels de BKR-registratie heeft plaatsgevonden. 7. Ten aanzien van die BKR-registratie als zodanig en met name de door X gevorderde doorhaling van de A-codering stelt Dexia daartoe niet bij machte te zijn (punt 23 t/m 26 CvA). 8. In reconventie vordert Dexia de aan X op de Allround Effect gebleven restschuld van € 710,46 met contractuele althans wettelijke rente daarover. 9. Het verweer van X beperkt zich tot de stelling dat deze vordering afstuit op het in conventie gestelde althans zich oplost in een toe te passen restitutieformule. De beoordeling 10. De overeenkomst “Allround Effect Maandbetaling” staat tussen partijen vast evenals het feit dat X daarop € 2.586,66 heeft voldaan, die overeenkomst inmiddels voor het aflopen van de contractstermijn is geëindigd en aan X een restschuld ad € 710,46 is gebleven. Wet Consumenten krediet. 11. De rechtbank handhaaft haar in eerdere uitspraken ingenomen standpunt dat de Wck op leaseovereenkomsten als deze van toepassing is als na te melden. 11.1 In de Wet op het consumentenkrediet, die door de rechtbank ambtshalve is toe te passen, (hierna: WCK) wordt onder krediettransactie onder meer verstaan iedere overeenkomst en ieder samenstel van overeenkomsten met de strekking dat door of vanwege de kredietgever aan de kredietnemer een geldsom ter beschikking wordt gesteld en de kredietnemer aan de kredietgever één of meer betalingen doet (art. 1 aanhef en sub a onder 1 WCK). 11.2 De onderhavige overeenkomst kenmerkt zich onder meer hierdoor dat Dexia X een bedrag ter beschikking heeft gesteld, waarover X periodiek rente diende te betalen. Aldus voldoet deze overeenkomsten aan bovengenoemde definitie. 11.3 In dit verband is van belang dat de wetsgeschiedenis bij art. 1 WCK onder meer vermeldt: “Centraal in de wet staat het begrip krediettransactie, dat beoogt alle relevante vormen van consumentenkrediet te omvatten. Uitgangspunt is dat een feitelijke omschrijving wordt gegeven van de verschillende elementen, waaruit een krediettransactie kan bestaan. Bij een meer formeel-juridische benadering bestaat het gevaar van ontduiking van de wet via juridische constructies die de economische werkelijkheid maskeren.” (kamerstukken II 1986-1987, 19 785, nr. 3, blz. 68). Nu ook aan de overige eisen voor toepasselijkheid van de WCK is voldaan, geldt deze wet. 11.4 Hierbij is in aanmerking genomen dat de onderhavige overeenkomsten niet voldoen aan art. 4 lid 1 onder h WCK. In casu is immers geen sprake van het verstrekken van zekerheid door middel van “belening” van effecten van X, reeds omdat volgens de voorwaarden de onderhavige aandelen niet eerder dan aan het einde van de looptijd door Dexia in eigendom aan X kunnen worden overgedragen. Ook uit de memorie van toelichting op de WCK (kamerstukken II 1986-1987, 19 785, nr. 3, blz. 40/41), waarin, kort samengevat, wordt gesteld dat de regering wat betreft effectenbelening ervoor heeft gekozen deze niet onder de WCK te brengen, omdat de bestendige praktijk is dat de lening niet groter mag zijn dan ongeveer 70% van de waarde van de effecten en de aldus geboden ruime mate van zekerheid hier tot gevolg heeft dat het krediet goedkoper is, volgt dat deze bepaling niet ziet op een constructie als de onderhavige. 11.5 De hiertegenover staande opvatting, die blijkt uit de beantwoording van kamervragen door de Minister van Financiën op 6 juli 1998 (aanhangsel handelingen II 1997-1998, nr. 1470, blz. 3015-3016) en uit de memorie van toelichting op de wet van 20 december 2001, Stb. 2001, 669, tot wijziging van de Wet toezicht kredietwezen 1992 en de Wet op het consumentenkrediet teneinde de reikwijdte van de bepalingen inzake de informatieverstrekking aan publiek uit te breiden (kamerstukken II 2000-2001, 27 869, nr. 3, blz. 3), dat aandelenleaseconstructies onder art. 4 lid 1 onder h WCK vallen, kan niet tot een ander oordeel leiden. Deze interpretatie strookt namelijk niet met de duidelijke bewoordingen van de wet en de bedoeling van de (toenmalige) wetgever, zoals die volgt uit de hiervoor genoemde passage in de memorie van toelichting op de WCK, en gaat kennelijk uit van de onjuiste opvatting dat aandelenleaseconstructies onder ander bestaan uit het verstrekken van zekerheid door de kredietnemer op aandelen van hem. 11.6 De rechtbank merkt hierbij nog het volgende op. Naar haar oordeel dwingt ook richtlijnconforme interpretatie van artikel 1 aanhef en sub a onder 1 WCK-oud tot toepasselijkheid van deze wet. Blijkens de tiende overweging van de considerans en artikel 14 leden 1 en 2 van de richtlijn 87/102/EEG van de Raad van 22 december 1986 betreffende de harmonisatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen der lidstaten inzake het consumentenkrediet (hierna: de richtlijn) dient het begrip “kredietovereenkomst” in artikel 1 van de richtlijn ruim te worden geïnterpreteerd en dienen de beschermende bepalingen van de richtlijn strikt te worden toegepast. Het kan dan ook niet zo zijn dat de doelstelling van de richtlijn kan worden omzeild met een beroep op de rechtszekerheid, omdat Dexia met deze uitleg, gelet op doel en strekking en de bewoordingen van de richtlijn, rekening had moeten houden en ook de tekst van de WCK-oud de toepasselijkheid ervan op de onderhavige overeenkomst ook niet uitsluit. Zie Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 4 oktober 2007, C-429/05, Celex 62005J0429. 11.7 Uit het gepubliceerde vonnis d.d. 2 februari 2005 van deze rechtbank inzake Dexia-Cosar (LJN AS 4746), is de rechtbank ambtshalve bekend dat de rechtsvoorganger van Dexia ten tijde van het aangaan van de onderhavige overeenkomsten niet over een vergunning als bedoeld in art. 9 WCK beschikte, edoch deze eerst per 12 april 2003 verkregen heeft. 11.8 Dit brengt ingevolge art. 3:40 lid 2 BW mee dat de overeenkomsten nietig wegens strijd met een dwingende wetsbepaling en niet vernietigbaar zijn, aangezien art. 9 WCK niet uitsluitend ziet op bescherming van een van de partijen bij de overeenkomst. In de memorie van toelichting op de WCK (kamerstukken II 1986-1987, 19 785, nr. 3, blz. 27) wordt hieromtrent immers gesteld: “Aan het onderhavige wetsontwerp ligt, in aansluiting op het voorgaande, de visie ten grondX dat er een kader dient te zijn, waarbinnen kredietgevers verantwoord op de markt opereren en consumenten, geruggensteund door goede markt- en productinformatie, op redelijke voorwaarden krediet kunnen opnemen.” Voorts vermeldt de memorie van antwoord op de WCK (kamerstukken II 1987-1988, 19 785, nr. 7, blz. 10) dat gekozen is voor een zodanig vergunningenstelsel, dat serieuze ondernemers zonder moeilijkheden de markt kunnen betreden. 11.9 Dit vergunningenstelsel is dus blijkens de wetgeschiedenis kennelijk mede gericht op bescherming van de toegelaten aanbieders tegen ondeskundige en/of malafide concurrenten, met als achtergrond dat een negatief imago van de financiële markten schadelijk is voor een goed functionerende economie en daarmee het algemeen belang schaadt. Deze bredere doelstelling van de WCK volgt ook uit de parlementaire geschiedenis van het wetsvoorstel financiële dienstverlening. Zie hiervoor kamerstukken II 2003-2004, 29 507, nr. 3, par. 2, waarin onder meer wordt opgemerkt dat de zorgvuldige behandeling van de consument tevens bijdraagt aan ordelijke en transparante marktprocessen en een beter functionerende economie en dat de WCK al tot op zekere hoogte bijdraagt aan een effectieve bescherming van de consument. 11.10 Hierbij is verder in aanmerking genomen dat het kredietdeel van de overeenkomst in onverbrekelijk verband staat met de rest van de overeenkomst, aangezien door middel van het ter beschikking gestelde bedrag de desbetreffende AEX-certificaten zijn “geleasd” (art. 3:41 BW). 11.11 De omstandigheid dat Dexia inmiddels per 1 januari 2006 een vergunning ex artikel 10 Wfd heeft verkregen repareert, anders dan Dexia stelt, niet de bij het afsluiten van de onderhavige overeenkomst ontbrekende vergunning ex artikel 9 WCK; de overgangsregeling van artikel 102 Wfd voorziet niet in de situatie dat die vergunning als zodanig ontbroken heeft. Zorgplicht/onrechtmatige daad 12. Gezien het hiervoor overwogene komt de rechtbank niet toe aan de nader gestelde onrechtmatige daad als grondX voor de vordering van X. 13. Gelet op de conclusie dat de overeenkomst Allround Effect Maandbetaling nietig is, is het gevolg daarvan dat de rechtsgrond(en) die ten grondX lag(en) aan de wederzijds verrichte prestaties met terugwerkende kracht daaraan is (zijn) ontvallen. Beide partijen dienen financieel hersteld te worden in de toestand waarin zij zich ten tijde van het sluiten van de overeenkomst bevonden. Dat betekent dat de AEX-certificaten voor rekening van Dexia blijven, Dexia in beginsel al niets meer te vorderen had van X en hetgeen door X aan haar betaald is in beginsel als onverschuldigd aan haar terug moet betalen. Het onderdeel I van de vordering van X is derhalve in principe toewijsbaar. 14. Met betrekking tot onderdeel II wordt daarbij overwogen dat het, zoals door X zelf reeds in zijn dagvaarding onder ogen gezien, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat de overeenkomst met terugwerkende kracht geheel ten nadele van Dexia teniet wordt gedaan omdat aannemelijk is dat de nietigheid van de overeenkomst niet door hem zou zijn ingeroepen als (de waarde van) de AEX(-certificaten) gestegen was. De rechtbank vindt daarin aanleiding om op de voet van het bepaalde in artikel 6:278 lid 2 BW te bepalen dat het saldo van het door X aan Dexia betaalde verminderd met de helft van de restschuld door Dexia aan X moet worden terugbetaald. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat bij deze vorm van overeenkomst alleen als in dit geval bij tussentijdse beëindiging een restschuld kan ontstaan. Toegewezen wordt derhalve: (€ 2.586,66 - € 710,46) : 2 = € 938,10. 15. Door Dexia is nog een beroep op eigen schuld van X gedaan. De rechtbank onderschrijft de stelling van Dexia dat de schade mede aan X moet worden toegerekend, immers heeft hij zich zonder voldoende ervaring en onderzoek naar het aangeboden product te hebben gedaan, in een voor hem kennelijk duister avontuur gestort. 16. Toch verbindt de rechtbank daar niet de door Dexia gewenste consequenties aan en ziet daarin geen aanleiding om de schade met toepassing van de billijkheidscorrectie van artikel 6:101, eerste lid BW over de partijen anders te verdelen dan onder 14 hierboven overwogen. 17. De gevorderde doorhaling van de A-codering van X bij het BKR te Tiel wordt afgewezen, waar X onvoldoende heeft weerlegd dat Dexia daartoe niet zelfstandig bij machte is. 18. Hetgeen partijen verder verdeeld houdt, waaronder de reconventionele eis, behoeft gelet op bovenstaande geen bespreking. 19. Als ieder gedeeltelijk in het ongelijk gesteld, dient elke partij de eigen kosten van het geding in conventie en reconventie te dragen. RECHTDOENDE In conventie I. Verklaart voor recht dat de tussen partijen gesloten overeenkomst Allround Effect Maandbetaling onder nummer 39787926 d.d. 12 oktober 2000 nietig is. II. Veroordeelt Dexia om aan X te betalen een bedrag van € 938,10 (negenhonderdachtendertig euro en tien eurocent) vermeerderd met wettelijke rente hierover van 15 juli 2005 tot de dag van betaling. III. Compenseert de proceskosten in die zin dat iedere partij haar eigen kosten draagt. IV. Verklaart het onderdeel II van het dictum van dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad. V. Wijst af het meer of anders gevorderde. In reconventie VI. Wijst af de vordering van Dexia tegen X. VII. Compenseert de proceskosten in de zin dat iedere partij de hare drage. Dit vonnis is gewezen te Almelo door mr. Van der Veer en op 12 maart 2008 in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier.