inloggen / registreer

Jurisprudentie

BD8861

Datum uitspraak2008-07-30
Datum gepubliceerd2008-07-30
RechtsgebiedCiviel overig
Soort ProcedureKort geding
Instantie naamRechtbank Utrecht
Zaaknummers251044 / KG ZA 08-644
Statusgepubliceerd
SectorVoorzieningenrechter

Indicatie

Kort geding. Art 10 EVRM. Belangenafweging. Onrechtmatige uitlatingen op websites vanwege onnodig grievend karakter. Rectificatie.

Uitspraak

vonnis RECHTBANK UTRECHT Sector handels- en familierecht zaaknummer / rolnummer: 251044 / KG ZA 08-644 Vonnis in kort geding van 30 juli 2008 in de zaak van 1. [eiser sub 1], wonende te Zutphen, 2. [eiser sub 2], wonende te Beesd, 3. [eiser sub 3], wonende te Bilthoven, eisers, procureur: mr. J.J. Bijkerk, tegen [gedaagde], wonende te Utrecht, gedaagde, procureur: mr. R.D.A. van Boom. Eisers zullen hierna afzonderlijk [eiser sub 1], [eiser sub 2] en [eiser sub 3] worden genoemd en gezamenlijk [eisers] Gedaagde zal hierna met [gedaagde] worden aangeduid. 1. De procedure 1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit: - de dagvaarding; - de producties van de zijde van [eisers]; - de producties van de zijde van [gedaagde]; - de mondelinge behandeling op 14 juli 2008; - de pleitnota van [eisers]; - de pleitnota van [gedaagde]. 1.2. Ten slotte is vonnis bepaald. 2. De feiten 2.1. [eiser sub 1] is via de vennootschap Arena Consulting Group B.V., waarvan hij mede-directeur/aandeelhouder is, als luchtcoördinator voor de gemeente Utrecht werkzaam. [eiser sub 2] is via de vennootschap Avensa Kam B.V., onderdeel van Karnel Environmental Services B.V., voor de gemeente werkzaam als adviseur luchtkwaliteit. [eiser sub 3] is ambtenaar bij de gemeente Utrecht en werkzaam als senior beleidsmedewerker Milieu en Duurzaamheid en gespecialiseerd in luchtkwaliteit. 2.2. [gedaagde] heeft op 1 juni 2008 op de website www.allesoverutrecht.nl en op 8 juni 2008 op zijn website www.[gedaagde].nl onder de titel “Boeventuig” – voor zover thans van belang – de navolgend tekst gepubliceerd: "(…) De heren [eiser sub 1], [eiser sub 3] en [eiser sub 2] kunnen er dus ongestraft een potje van maken, want niemand maakt ze wat. En daarom heb ik geen boodschap aan de opvatting van Wolfsen dat ik foute ambtenaren met rust moet laten. (…) Als onze volksvertegenwoordigers en wethouders hun werk niet doen en het boeventuig kan op de bescherming van de burgermeester en het OM rekenen, dan zit er niets anders op dan [eiser sub 1], [eiser sub 3] en [eiser sub 2] publiekelijk te kijk te zetten als een stel criminelen. (…) Zijn [eiser sub 1], [eiser sub 3] en [eiser sub 2] dan bedriegers? Ja, het zijn slechte mensen.(…) Wat de fraude van [eiser sub 1], [eiser sub 3] en [eiser sub 2] extra kwaadaardig maakt (…) Waar [eiser sub 1], [eiser sub 3] en [eiser sub 2] mee bezig zijn, valt volgens het strafrecht op zijn minst te kwalificeren als “dood door schuld” of “mishandeling”. Met mishandeling wordt gelijkgesteld opzettelijke benadeling van de gezondheid. Volgens de jurisprudentie is er sprake van opzet, omdat zij door hun frauduleuze onderzoek bewoners langs de Kinglaan, de Weg der VN en de Beneluxlaan willens en wetens aan het aanmerkelijke risico blootstellen van schade aan de gezondheid. Eigenlijk zou het nog het beste zijn te spreken van “mishandeling met voorbedachten rade”, want de heren hebben er lang over nagedacht en er heel bewust voor gekozen om die 2000 blootgestelden bij het 24 Oktoberplein uit de boekhouding weg te laten. Indien het feit de dood ten gevolge heeft, zo staat in art 304 lid 4, kunnen ze tot negen jaar gevangenisstraf veroordeeld worden. Hoe eerder hoe beter, wat mij betreft. [eiser sub 1], [eiser sub 3] en [eiser sub 2] horen achter de tralies thuis. (…) Wij worden bestuurd door boeventuig en gewetenloze sukkels. 2.3. Op 22 februari 2008 heeft [gedaagde] op zijn website www.[gedaagde].nl en in het huis aan huis blad “Ons Utrecht” onder de titel “Ir. Hans [eiser sub 1], luchtcoordinator van de gemeente Utrecht” en de subtitel “Portret van een witteboordencrimineel” – voor zover thans van belang – de navolgende tekst gepubliceerd: “(…) Het college en de gemeenteraad fungeren in feite als een schild waarachter foute en corrupte ambtenaren ongestoord hun gang kunnen gaan. (…) En omdat ambtenaren daardoor niets van de politiek te vrezen hebben (en bovendien immuun zijn voor het strafrecht), zijn er ambtenaren die volledig ontsporen. Zoals ir. [eiser sub 1]. (…) Wat [eiser sub 1] op landelijke en internationale congressen beweert over de kwaliteit van de lucht in Utrecht is op frauduleuze berekeningen gebaseerd en volstrekt hypocriet. (…) Dat kunst- en vliegwerk bestaat uit frauduleus rekenwerk mbt achtergrondconcentraties en verkeersintensiteiten. En dat gebeurt onder het coördinerende toezicht van luchtcoördinator [eiser sub 1]. Dat het VRU model dus absurde uitkomsten geeft, ligt niet aan dat model maar aan de leugenachtige input. (…) Wie met luchtkwaliteitcijfers knoeit om de vervuiling minder erg voor te stellen (met de bedoeling meer “milieuruimte” voor parkeergarages en autoverkeer in de stad te berekenen) en bovendien weet dat dat ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid van met name kinderen en ouderen behoort achter de tralies te zitten. Het gaat immers gewoon om het veroorzaken van lichamelijk letstel (aandoeningen aan de luchtwegen) en zelfs van vroegtijdige dood. (…) Tussen het geknoei van [eiser sub 1] met luchtverontreinigingsberekeningen en de vroegtijdige dood van ouderen en de astma van kinderen bestaat evenzeer een oorzakelijk verband, (…) (…), terwijl het bij [eiser sub 1] gaat om wat in het strafrecht “voorwaardelijke opzet” heet: [eiser sub 1] stelt door het opzettelijk knoeien met luchtkwaliteitscijfers dus willens en wetens, vooral kinderen en ouderen aan het aanmerkelijke risico bloot ziek te worden respectievelijk vroegtijdig te sterven als gevolg van luchtvervuiling. Een ander verschil is dat de gasinstallateur persoonlijk heeft zitten knoeien en dat [eiser sub 1] dat door ondergeschikten laat doen, zodat hijzelf schone handen houdt. Hij is een witteboordencrimineel, want of je nu zelf loopt te knoeien of je geeft opdracht om te knoeien, dat maakt natuurlijk niet uit. Sterker nog, het geldt in het strafrecht zelfs als strafverzwarend. [eiser sub 1] zit hoog in de hiërarchie en geeft, zoals dat heet “feitelijk leiding” aan lagere ambtenaren, die zich moeilijk aan zijn directieven kunnen onttrekken en daardoor min of meer gedwongen worden handelingen te verrichten (namelijk geknoei met intensiteiten en luchtverontreinigingscijfers) die tegen het leven zijn gericht. En dat voor de voorzitter van een plaatselijke afdeling van de ChristenUnie.” 2.4. Op 5 juni 2008 heeft [gedaagde] op zijn website www.[gedaagde].nl onder de titel “De meeloper” en de subtitel “De volgzame ambtenaar die “slechts zijn plicht doet” is geen slapjanus maar een gevaarlijke egoist” – voor zover thans van belang – de navolgende tekst gepubliceerd: “Veel ambtenaren blijken er weinig moeite mee te hebben om loyaal mee te werken aan regelontduiking, bedrog en discriminatie als de overheid dat van ze verwacht. In Utrecht worden de cijfers over luchtkwaliteit bij elkaar gelogen, (…) Daarom moeten we ervoor zorgen dat meelopen niet loont, dat de kosten de baten overstijgen. Tegenover peer group pressure moet publiekelijke verachting staan. (…) Ambtenaren die met cijfers knoeien om hun superieuren te behagen, die misleidende informatie geven, zich onheus gedragen tegen het publiek, helpen om de regels te ontduiken, die moeten uit de veilige anonimiteit gehaald worden, zodat ook hun buren en vrienden kunnen zien wat ze andere mensen en de gemeenschap aandoen. Dat zet meer zoden aan de dijk dan niet integer gedrag te melden bij het college en de burgemeester, want die stimuleren dat gedrag juist.” 2.5. Op 19 maart 2008 heeft [gedaagde] op zijn website www.[gedaagde].nl onder de titel “De gemeenteraad en de Euthanasielaan” en de subtitel “Bejaarden die langs de Euthanasielaan (M.L. Kinglaan) wonen worden door het autoverkeer vergast. Het raakt onze gemeenteraadsleden allemaal niet.” – voor zover thans van belang – de navolgende tekst gepubliceerd: “(…) En als onze christelijke ir. [eiser sub 1], luchtcoördinator en managing director van Arena Consulting, die niet wil vertellen welk tarief hij als externe geldwolf de gemeente in rekening brengt, niet in Zutphen zou wonen maar op de Brucknerlaan, zouden ze dan ook de “blootgestelden” op de Bucknerlaan bij het salderen over het hoofd hebben gezien? (…) Nu kritische burgers zijn leugenachtige sommetjes narekenen en in de gaten houden, komt hij voor 2010 uit op 59 migrogram/m3 (ver boven de norm). (…) 3. Het geschil 3.1. [eisers] hebben gevorderd dat de voorzieningenrechter bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, [gedaagde]: I. zal veroordelen om binnen 2 dagen na betekening van dit vonnis de hiervoor onder 2.2. tot en met 2.5. geciteerde teksten te (doen) verwijderen en verwijderd te houden van (a) zijn website www.[gedaagde].nl en (b) de website www.allesoverutrecht.nl, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom aan elk der eisers van € 1.000,-- voor iedere dag dat [gedaagde] daaraan niet voldoet, met een maximum van € 100.000,-- per eiser; II. zal bevelen de in het maatschappelijk verkeer jegens [eisers] vereiste zorgvuldigheid te betrachten bij het doen van uitlatingen omtrent hun personen en activiteiten, zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom aan elk der eisers van € 1.000,-- voor iedere dag dat [gedaagde] daaraan niet voldoet, met een maximum van € 100.000,-- per eiser; III. zal bevelen om, op straffe van verbeurte van een dwangsom aan elk der eisers van € 1.000,-- voor iedere dag dat [gedaagde] daaraan niet voldoet, met een maximum van € 100.000,-- per eiser, binnen twee dagen na betekening van dit vonnis over te gaan tot plaatsing van een rectificatie, zonder bijkomend commentaar, op de voorpagina, dan wel subsidiair enige andere pagina, van het AD Utrechts Nieuwsblad en de openingspagina van de website www.[gedaagde].nl alsmede openingspagina van www.allesoverutrecht.nl met de navolgende tekst en onder de titel “Rectificatie”: “De voorzieningenrechter te Utrecht heeft mij, Kees [gedaagde], veroordeeld tot de volgende rectificaties. Op mijn website www.[gedaagde].nl en de website www.allesoverutrecht.nl is door mij een aantal grievende uitlatingen gedaan over [eiser sub 1], [eiser sub 2] en [eiser sub 3], die werkzaam zijn voor respectievelijk bij de gemeente Utrecht. De voorzieningenrechter heeft die publicaties onrechtmatig geoordeeld vanwege het nodeloos grievend karakter en omdat ik de berichtgeving heb gebaseerd op feiten die ik niet aannemelijk heb kunnen maken en aldus ten onrechte de integriteit van de [eiser sub 1], [eiser sub 2] en [eiser sub 3] in twijfel heb getrokken. Ik neem deze uitlatingen dan ook geheel terug. [gedaagde]” IV. te bevelen de rectificatie op de website www.[gedaagde].nl geplaatst te houden zolang op enige website uitlatingen van [gedaagde] blijven staan, .zulks op straffe van verbeurte van een dwangsom aan elk der eisers van € 1.000,-- voor iedere dag dat [gedaagde] daaraan niet voldoet, met een maximum van € 100.000,-- per eiser; V. te veroordelen in de proceskosten. 3.2. [eisers] leggen aan hun vorderingen ten grondslag dat [gedaagde] onbetamelijk en onrechtmatig jegens hen handelt. [eiser sub 1], [eiser sub 3] en [eiser sub 2] worden door [gedaagde] met naam en toenaam genoemd. De uitlatingen op de websites www.allesoverutrecht.nl en www.[gedaagde].nl zijn bovendien apert onjuist en ongefundeerd. [gedaagde] heeft inbreuk gemaakt op het recht van [eisers] op eerbiediging van hun eer en goede naam en eerbiediging van hun persoonlijke levenssfeer. Volgens [eisers] zijn de hiervoor onder 2.2. tot en met 2.5. vermelde uitlatingen onnodig grievend. Zij berokkenen [eisers] imagoschade, zowel persoonlijk als bij de uitoefening van hun bedrijven. Gezien de houding van gedaagde moeten nieuwe negatieve publicaties over eiseres worden gevreesd. 3.3. [gedaagde] heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan. 4. De beoordeling 4.1. Het spoedeisend belang is, hoewel betwist, voldoende aannemelijk gemaakt. 4.2. Kern van het geschil tussen partijen is de vraag of de uitlatingen van [gedaagde] op de websites www.allesoverutrecht.nl en www.[gedaagde].nl, zoals hiervoor onder 2.2. tot en met 2.5. weergegeven, een onrechtmatige daad opleveren jegens [eisers] en wel zodanig dat verwijdering van de betreffende uitlatingen op de websites, een rectificatie alsook een verbod om in de toekomst dergelijke uitlatingen te doen aangewezen is. 4.3. De voorzieningenrechter neemt bij de beoordeling van het geschil als uitgangspunt dat het gevorderde een beperking vormt op het grondrecht van vrijheid van meningsuiting dat aan [gedaagde] op grond van artikel 10 lid 1 EVRM toekomt. Dit recht kan volgens het tweede lid van dat verdragsartikel slechts worden beperkt indien deze beperking bij de wet is voorzien en deze in een democratische samenleving noodzakelijk is, bijvoorbeeld ter bescherming van de goede naam of de rechten van anderen. Van een beperking die bij de wet is voorzien, is sprake wanneer de uitlatingen van [gedaagde] onrechtmatig zijn in de zin van art. 6:162 BW. Bij de beantwoording van de vraag of dit zich hier voordoet staan twee, ieder voor zich hoogwaardige maatschappelijke en persoonlijke belangen tegenover elkaar: aan de ene kant het belang van [eisers] dat zij niet worden blootgesteld aan lichtvaardige verdachtmakingen die afbreuk doen aan hun integriteit, geloofwaardigheid, eer en goede naam, en aan de andere kant het belang van [gedaagde] dat hij zich in het openbaar kritisch, informerend, opiniërend, en/of waarschuwend moet kunnen uitlaten ter voorlichting van het publiek omtrent misstanden die de samenleving raken. Welke van deze belangen de doorslag behoort te geven, hangt af van alle terzake dienende omstandigheden van het geval (zie ook HR 18 januari 2008, NJ 2008, 274). In dit geval zijn de volgende omstandigheden relevant: de aard van de geuite verdenkingen, de ernst van de te verwachten gevolgen voor degene op wie die verdenkingen betrekking hebben, de ernst van de misstand welke de uitlatingen aan de kaak beogen te stellen, de mate waarin de verdenkingen ten tijde van de uitlatingen steun vonden in het toen beschikbare feitenmateriaal, de inkleding van de verdenkingen, de aard van het programma waarin de uitlatingen zijn gedaan en het gedrag van de benadeelde. 4.4. De voorzieningenrechter stelt voorop dat de aan uitlatingen als door [gedaagde] op de website geplaatst te stellen grenzen genuanceerd liggen en niet altijd duidelijk zijn aan te geven. De voorzieningenrechter is in dit geval van oordeel dat [gedaagde] met zijn meerdere uitlatingen op genoemde websites de grens die in artikel 10 lid 2 EVRM is gesteld aan de vrijheid van meningsuiting, heeft overschreden. De artikelen op de websites www.allesoverutrecht.nl en www.[gedaagde].nl bevatten ernstige beschuldigingen aan het adres van [eiser sub 2], [eiser sub 3] en met name [eiser sub 1] van fraude, misleiding, dood door schuld, mishandeling met voorbedachten rade en corruptheid van ambtenaren. De beschuldigingen, die verder strekken dan het aan de kaak stellen van het beleid van de gemeente met betrekking tot de luchtkwaliteit, zijn zeer diffamerend en voor [eisers] uiterst schadelijk voor onder meer de uitoefening van hun beroep en/of bedrijf. Ook indien in aanmerking wordt genomen dat de uitlatingen niet bedoeld zijn als een feitelijk oordeel maar als een door [gedaagde] aan de feiten verbonden waardeoordeel, moet geoordeeld worden dat [gedaagde] hier de grenzen van het rechtens betamelijke heeft overschreden en zich onnodig grievend heeft uitgelaten, zonder zich in de vereiste mate rekenschap te geven van de te verwachten gevolgen ervan voor [eisers]. De door [gedaagde] gestelde noodzaak om tot de gebruikte kwalificaties over te gaan, kort gezegd gelegen in de omstandigheid dat hij jarenlang tevergeefs heeft geprobeerd langs reguliere wegen gehoor te vinden bij de gemeente, rechtvaardigt de uitlatingen niet. De vraag of en in hoeverre de aantijgingen van [gedaagde] steun vinden in het beschikbare feitenmateriaal in de discussie over de luchtkwaliteit in Utrecht wordt in het kader van het onderhavige kort geding in het midden gelaten. Op grond van het bovenstaande komt de voorzieningenrechter tot het oordeel dat, alle omstandigheden in aanmerking genomen, de uitlatingen van [gedaagde] op de websites www.allesoverutrecht.nl en www.[gedaagde].nl, zoals hiervoor onder 2.2. tot en met 2.5. weergegeven, als onrechtmatig jegens [eisers] moeten worden aangemerkt. 4.5. Het door [eisers] onder I. gevorderde bevel tot verwijdering van de betreffende uitlatingen op de websites www.allesoverutrecht.nl en www.[gedaagde].nl zal worden toegewezen, met dien verstande dat de dwangsom zal worden beperkt tot een bedrag van € 100,-- per dag en aan de eventueel te verbeuren dwangsommen zal een maximum worden verbonden van € 10.000,--; 4.6. De vordering opgenomen onder II. volgt reeds uit de wet en is te algemeen geformuleerd en wordt - aldus geformuleerd - afgewezen. 4.7. De vordering van [eiser sub 1] onder III. tot rectificatie zal worden toegewezen, met dien verstande dat de inhoud van de rectificatie zal worden beperkt tot het nodeloos grievende karakter van de publicaties en de dwangsom zal worden beperkt en gemaximeerd als hiervoor onder 4.5. Bovendien acht de voorzieningenrechter de gevorderde rectificatie op de voorpagina, dan wel subsidiair op enige andere pagina, van het AD Utrecht Nieuwsblad niet in verhouding tot de websites waarop [gedaagde] zijn uitlatingen heeft gedaan. De vordering tot rectificatie zal derhalve beperkt worden tot de openingspagina’s van de websites www.allesoverutrecht.nl en www.[gedaagde].nl. 4.8. De vordering onder IV. zal worden toegewezen, met dien verstande dat de duur in redelijkheid wordt beperkt tot drie maanden en de dwangsom zal worden beperkt en gemaximeerd als hiervoor onder 4.5. weergegeven. 4.9. [gedaagde] zal, als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij, in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [eisers] worden begroot op: - dagvaarding EUR 93,77 - vast recht 254,00 - overige kosten 0,00 - salaris procureur 816,00 Totaal EUR 1.163,77 5. De beslissing De voorzieningenrechter 5.1. beveelt [gedaagde] om binnen twee dagen na betekening van dit vonnis de hiervoor onder 2.2. tot en met 2.5. geciteerde teksten te (doen) verwijderen en verwijderd te houden van (a) zijn website www.[gedaagde].nl en (b) de website www.allesoverutrecht.nl; 5.2. beveelt [gedaagde] om binnen twee dagen na betekening van dit vonnis over te gaan tot plaatsing van een rectificatie, zonder bijkomend commentaar, op de openingspagina’s van de websites www.allesoverutrecht.nl en www.[gedaagde].nl met de navolgende tekst en onder de titel ‘rectificatie’: “De voorzieningenrechter te Utrecht heeft mij, Kees [gedaagde], veroordeeld tot de volgende rectificatie. Op mijn website www.[gedaagde].nl en de website www.allesoverutrecht.nl is door mij een aantal grievende uitlatingen gedaan over [eiser sub 1], [eiser sub 2] en [eiser sub 3], die werkzaam zijn voor respectievelijk bij de gemeente Utrecht. De voorzieningenrechter heeft die publicaties onrechtmatig geoordeeld vanwege het nodeloos grievende karakter. Ik neem daarom deze uitlatingen terug. [gedaagde]” 5.3. beveelt [gedaagde] de rectificatie als hiervoor onder 5.2. vermeld gedurende drie maanden op zijn website www.[gedaagde].nl geplaatst te houden; 5.4. veroordeelt [gedaagde] tot betaling van een dwangsom aan [eiser sub 1], [eiser sub 2] en [eiser sub 3] van € 100,-- voor elke dag dat hij de onder 5.1., 5.2. of 5.3. bedoelde bevelen niet nakomt, met een maximum van € 10.000,-- per eiser; 5.5. veroordeelt [gedaagde] in de proceskosten, aan de zijde van [eisers] tot op heden begroot op EUR 1.163,77; 5.6. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad; 5.7. wijst het meer of anders gevorderde af. Dit vonnis is gewezen door mr. J.P. Killian en in het openbaar uitgesproken op 30 juli 2008.? w.g. griffier w.g. rechter