inloggen / registreer

Jurisprudentie

AI0328

Datum uitspraak2003-06-19
Datum gepubliceerd2003-07-24
RechtsgebiedCiviel overig
Soort ProcedureKort geding
Instantie naamRechtbank Arnhem
Zaaknummers99019/ KG ZA 03-240
Statusgepubliceerd

Indicatie

Beroep op schending auteursrecht. Ontwerpen / schetsen van tafels. De ontwerpen van de tafels zijn werken van toegepaste kunst als bedoeld in artikel 10,lid 11 AW. Vanwege het utilitaire karakter van tafels is de reikwijdte van de auteursrechtelijke bescherming gering.

Uitspraak

Rechtbank Arnhem Sector civiel recht Zaak-/rolnummer: 99019 / KG ZA 03-240 Datum vonnis: 19 juni 2003 Vonnis in kort geding in de zaak van X, h.o.d.n. X design, wonende te Z, eiser bij dagvaarding van 6 mei 2003, procureur mr. J.M. Bosnak, advocaat mr. M.M.E. Span te Haarlem, tegen de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid MULTI COLLECTION B.V., gevestigd en kantoorhoudende te Dodewaard, gemeente Kesteren, gedaagde, procureur mr J.C.N.B. Kaal, advocaat mr. J.W. Fernhout te Amsterdam. Partijen worden hierna ook aangeduid als X en Multi Collection. Het verloop van de procedure X heeft Multi Collection ter zitting in kort geding doen dagvaarden en gevorderd als weergegeven in de dagvaarding. X heeft voor de zitting een akte wijziging van eis overgelegd. Multi Collection heeft geconcludeerd tot weigering van de gevorderde voorzieningen. De advocaten van partijen hebben de zaak bepleit overeenkomstig de door hen overgelegde pleitnotities. Daarbij hebben zij producties in het geding gebracht. Ten slotte is vonnis bepaald. De vaststaande feiten 1. X is industrieel ontwerper. Y is directeur van de meubelfabriek Multi Collection. In oktober 1999 is X als free lance ontwerper voor Multi Collection gaan werken en per december 2000 is X dit één dag per week gaan doen. De afspraken over de samenwerking zijn door X op 7 maart 2001 vastgelegd in een notitie "Afspraken samenwerking High Line/[Y] en Jef X". Deze afspraken zijn door partijen niet ondertekend, maar in een brief van 30 november 2001 heeft Multi Collection bij monde van [Y] verklaard dat er geen meningsverschil bestaat over de afspraken. 2. Partijen hebben onder meer de volgende afspraken gemaakt: Werkzaamheden - Werkzaamheden: Ontwerpen en ideeën leveren Ter ondersteuning van het produceren van ontwerpen, bestaat de samenwerking ook uit overleg, beoordeling, werkbezoek- beurzen, winkels leveranciers, afnemers, enz. Auteursrecht - Van alle door HL geaccepteerde ontwerpen, kan het auteursrecht aan HL worden overgedragen, volgens de (concept) Overeenkomst. Vergoeding - High Line betaalt als vergoeding voor het ontwerpwerk uiteindelijk een royalty van 4, 3, 2 % over de door HL aan afnemers gefactureerde netto bedragen. D.w.z. 4% voor eettafels, 3% voor salontafels en eetstoelen (en kuipjes), 2% voor bij-artikelen (lamp-, hoek-, side-tafel). - Per gewerkte dag wordt een onkostenvergoeding in rekening gebracht van f. 250,- excl. Btw. Dit kan beschouwd worden als een niet terugvorderbaar voorschot op de later te betalen royalties. 3. Van een ontwerp dat X eerder had ontworpen, model Rimini, en dat door Multi Collection in de productie is genomen, is het auteursrecht bij overeenkomst overgedragen. 4. X is voor Multi Collection ontwerp-werkzaamheden gaan verrichten. X heeft voor deze werkzaamheden een vergoeding van fl. 250,00 per dag ontvangen. Op de, door Multi Collection zonder protest betaalde, facturen is vermeld dat de betalingen later verrekend zouden worden met de te ontvangen royalty's. Daarnaast heeft X overige werkzaamheden op basis van een uurtarief van fl. 60,00 verricht en betaald gekregen. Het geschil 1. X vordert - kort weergegeven - dat Multi Collection zal worden bevolen om: 1a. de verkoop van de meubelen van de collecties dan wel afzonderlijke modellen met de namen Janel, Jessica, Nancy, Robin en Heidi onder welke naam dan ook, aan derden te staken en gestaakt te houden, meer in het bijzonder om te staken en gestaakt te houden iedere openbaarmaking en/of verveelvoudiging waaronder begrepen verhandelen, aanbieden, in voorraad houden, in- en uitvoeren van meubelen van de collecties dan wel afzonderlijke modellen met de namen Janel, Jessica, Nancy, Robin en Heidi, alsmede variaties daarop die tevens een getrouwe nabootsing, althans een niet originele bewerking zijn van de ontwerpen van X, 1b. de verspreiding van (reclame-)materiaal van de meubelcollecties dan wel de afzonderlijke modellen met de namen Janel, Jessica, Nancy, Robin en Heidi te staken en gestaakt te houden, 1c. alle de nog bij Multi Collection in het bezit zijnde meubelontwerpen van X af te geven door verzending van deze ontwerpen per aangetekende post aan de advocaat van X, 1d. iedere openbaarmaking respectievelijk verveelvoudiging van de van X afkomstige meubelontwerpen op welke wijze dan ook te staken en gestaakt te houden, 1e. iedere inbreuk op de aan X toekomende auteursrechten te staken en gestaakt te houden, 2. door middel van een door een registeraccountant geaccordeerde en ondertekende verklaring, aan X opgave te doen van (a) de aantallen in de handel gebrachte, bestelde en nog bij haar aanwezige of onder controle zijnde meubelen van de collecties dan wel wel afzonderlijke modellen met de namen Janel, Jessica, Nancy, Robin en Heidi onder overlegging van alle orders, orderbevestigingen, facturen en andere bewijsstukken, (b) de inkoopprijs en verkoopprijs van de meubelen van de collecties dan wel afzonderlijke modellen met de namen Janel, Jessica, Nancy, Robin en Heidi en de reeds behaalde winst van de verkoop van deze meubelen en (c) het totale winstbedrag dat Multi Collection genoten heeft als gevolg van de verhandeling van de meubelen van de collecties Janel, Jessica, Nancy, Robin en Heidi en (d) de namen, adressen en faxnummers van alle bij de verhandeling betrokken (rechts)personen daaronder begrepen maar niet daartoe beperkt producenten, leveranciers en afnemers, 3. voorts dat Multi Collection zal word veroordeeld tot betaling van een bedrag van € 25.000,00 aan X ten titel van voorschot op de royality's, 4. voorts vordert X dat aan de bevelen onder 1 en 2 een dwangsom wordt verbonden van € 10.000,00 ineens en € 10.000,00 per dag of gedeelte van een dag dat Multi Collection in gebreke blijft aan één of meer van die bevelen te voldoen, 5. ten slotte vordert X veroordeling van Multi Collection in de kosten van deze procedure. 2. X baseert zijn vorderingen op de stelling dat hij de ontwerpen heeft gemaakt voor de genoemde collecties en dat de tafels e.d. van Multi Collection ongeoorloofde nabootsingen zijn van zijn ontwerpen, als bedoeld in artikel 13 van de Auteurswet (hierna: AW). Zijn ontwerpen zijn werken van toegepaste kunst als bedoeld in artikel 10, lid 11 AW. Door de ontwerpen openbaar te maken en te verveelvoudigen is Multi Collection royalty's verschuldigd overeenkomstig de gemaakte afspraken, dan wel maakt Multi Collection inbreuk op het auteursrecht van X, aldus X. Multi Collection heeft voorts slechts een gedeelte van zijn ontwerpen geretourneerd, zodat X de nog bij Multi Collection in bezit zijn ontwerpen van hem terugvordert. 3. Multi Collection voert gemotiveerd verweer, welk verweer hierna, voor zover nodig, zal worden besproken. De beoordeling van het geschil 1. Partijen betwisten niet de gemaakte afspraken, zoals neergelegd in de notitie "Afspraken samenwerking High Line/ Jan [Y]/ Jef X" van 7 maart 2001. X baseert zijn vordering ook niet op schending van deze overeenkomst, bijvoorbeeld op de stelling dat Multi Collection de overeenkomst niet te goeder trouw heeft uitgevoerd en daardoor wanprestatie heeft gepleegd, door de samenwerking stilzwijgend en zonder opzegging te staken en te beweren dat de ontwerpen van [Y]s hand zijn in plaats van met X verder te overleggen over de finalisering van de ontwerpen en aan X de deze toekomende courtage te doen toekomen, maar alleen op de schending van het auteursrecht door Multi Collection. 2. X beroept zich voor zijn auteursrechtelijke bescherming op drie ontwerpen die van zijn hand zouden komen. Ontwerp a-106 is een ontwerp voor een transparante glazen tafel met strak rechthoekig tafelblad en vijf horizontale rvs stangen die aan de zijkanten door de glazen tafelpoten heen steken. Ontwerp 01-04 is een tafel waarin de materiaalsoorten glas, hout en rvs zijn gecombineerd. Het glazen tafelblad is gebogen. De tafelpoten zijn van hout en afgeplat ovaalvormig. De tafelpoten en het tafelblad zijn verbonden door rvs bevestigingspunten. De tafel heeft een gebogen glazen onderblad. Ontwerp 01-75 is een asymmetrische tafel, waarin eveneens de materiaalsoorten glas, hout en rvs zijn gecombineerd. Het glazen tafelblad loopt aan één zijde door als tafelpoot, de andere zijde van de tafel is open en voorzien van een houten opbergvak. Tafelblad en opbergvak zijn met elkaar verbonden door rvs bevestigingspunten c.q. stangetjes. 3. Tussen partijen is niet in geschil dat de door X als productie 3A en 3B overgelegde ontwerpen a-106 en 01-4 werken van toegepaste kunst zijn als bedoeld in artikel 10, lid 11 AW. 4. Multi Collection heeft onder meer de volgende modellen op de markt gebracht. Van verschillende modellen zijn collecties (eettafels, salontafels, bijzettafels etc.) gefabriceerd. 5. De Janel, betreft een glazen tafel met glazen schragen en horizontale rvs stangen die qua stijl transparant en strak is. De lengtezijden van het tafelblad zijn gebogen om de strakheid te doorbreken en de rvs stangen steken door de zijkanten van de tafel heen. In het model Jessica zijn de rvs stangen vervangen door houten panelen. In de Nancy, zijn de materiaalsoorten glas, hout en rvs gecombineerd. Het tafelblad is van glas ovaalvormig met afgeplatte punten. De tafelpoten zijn met het tafelblad verbonden door rvs bevestigingspunten en de tafelpoten zijn met elkaar verbonden door twee rvs stangen. Ook in de Robin zijn de materiaalsoorten glas, hout en rvs gecombineerd. Ook hier is het tafelblad van glas en ovaalvormig met afgeplatte punten, de poten zijn van beuken en H-vormig. De Heidi is een asymmetrische tafel waarin de materialen hout, rvs en glas zijn gecombineerd. Het glazen tafelblad loopt aan één zijde door als tafelpoot en de andere zijde van de tafel is open en voorzien van een houten opbergvak. De tafel is voorzien van een glazen onderblad. 6. Er dient beoordeeld te worden of de Nancy, Jessica, Janel, Robin en Heidi in zodanige mate auteursrechtelijk beschermde trekken van de ontwerpen a-106, 01-4 en 01-75 van X vertonen dat de totaalindrukken die de betrokken werken maken te weinig verschillen voor het oordeel dat ze als zelfstandige werken kunnen worden aangemerkt (zie laatstelijk HR 29 november 2002, NJ 2003,17). Uitgangspunt daarbij is dat gezien het utilitaire karakter van een tafel de reikwijdte van de auteursrechtelijke bescherming gering is. 7. Vergelijking van het ontwerp a-106 met de Janel leidt tot de slotsom dat er sprake is van auteursrechtelijk relevante overeenstemming: beide tafels hebben een glazen tafelblad met glazen schragen en vijf rvs horizontale stangen. Het ontwerp heeft weliswaar een rechthoekig tafelblad, terwijl de Janel een afgeplat ovalen tafelblad heeft, maar dit is onvoldoende verschil om tot een ander oordeel te komen. 8. Voor de Jessica geldt hetzelfde. Het verschil met ontwerp a-106 is enerzijds groter omdat de vijf rvs stangen zijn vervangen door een beuken blad. Anderzijds gaat het ook volgens Multi Collection om een variatie op de Janel, nu zij op de haar website als verwante modellen/ series worden gepresenteerd. De Jessica is overigens, buiten de vervanging van de rvs stangen door beuken bladen, gelijk aan de Janel. Nu de overeenkomsten tussen de modellen domineren is er sprake van auteursrechtelijk relevante overeenstemming. 9. In het model Robin domineren de verschillen ten opzichte van het ontwerp. De schragen hebben een duidelijke andere vorm, een H vorm en in plaats van vijf rvs stangen zijn er maar twee stangen, waarop een glazen blad rust. Voorshands geoordeeld is er dan ook geen sprake van auteursrechtelijk relevante overeenstemming. 10. Vergelijking van het ontwerp 01-4 met de Nancy leidt tot het oordeel dat er geen sprake is van nabootsing van auteursrechtelijk beschermde trekken van het ontwerp 01-4. De overeenstemming tussen ontwerp en model wordt gevormd door de twee houten afgeplatte ovaalvormige schragen en een glazen tafelblad in ongeveer dezelfde vorm. De verschillen zijn de verdeling in segmenten van de schragen in de Nancy, terwijl deze in ontwerp 01-4 uit één stuk zijn en het gebogen onderblad in ontwerp 01-4 tegenover de twee rvs stangen in de Nancy. Nu de verschillen domineren is er geen sprake van auteursrechtelijk relevante overeenstemming. De omstandigheid dat X in zijn aantekeningen van de bespreking met [Y] op 3 juli 2003 over de mogelijk in productie te nemen modellen bij de schets van ontwerp 01-4 heeft geschreven: "simpel houden evt + 2 stangen (vert) voor koppelen voeten" maakt dit niet anders, alleen al omdat het idee niet is uitgewerkt in een herzien ontwerp. 11. Wat de Heidi betreft is het opmerkelijk dat [Y] tijdens het pleidooi heeft gesteld dat Multi Collection de Heidi uit China importeert, terwijl in de pleitnota van mr. Fernhout is geschreven dat Multi Collection de Heidi naar eigen ontwerp produceert. Gezien deze tegenstrijdigheid houdt de voorzieningenrechter het erop dat Multi Collection de Heidi naar eigen ontwerp produceert. De verschillen domineren overigens ook hier. De vormen van de opbergkastjes verschillen evenals de rvs bevestigingspunten; het glazen onderblad voegt een wezenlijk nieuw element toe. De overeenkomsten (het glazen tafelblad dat aan één zijde als tafelpoot doorloopt) wegen minder zwaar dan de verschillen. 12. Gelet op het bovenstaande is de conclusie dat de Janel en de Jessica auteursrechtelijk beschermde trekken van het ontwerp a-106 vertonen. De nabootsingen zijn ongeoorloofd, omdat voorshands aannemelijk is dat de Janel en de Jessica zijn ontleend aan het speciaal door X voor Multi Collection vervaardigde ontwerp a-106. Op grond van het Barbie-arrest dient Multi Collection in geval van voldoende overeenstemming voldoende gemotiveerd aan te voeren dat er geen sprake is van ontlening en dat de Janel en de Jessica een zelfstandige schepping zijn van haar. De stelling van Multi Collection dat deze ontwerpen zijn ontleend aan een model dat [Y] heeft aangetroffen op een beurs is voorshands onvoldoende komen vast te staan. Voorshands geoordeeld zijn de Janel en de Jessica ongeoorloofde nabootsingen van het ontwerp a-106. 13. Multi Collection stelt dat de ontwerpen niet van X afkomstig zijn, maar onder leiding en toezicht van [Y] tot stand zijn gekomen, zodat met toepassing van artikel 6 AW [Y] moet worden aangemerkt als de ontwerper. 14. Dit verweer gaat niet op. X is door Multi Collection als free lancer geëngageerd om voor haar aan de hand van grove indicaties over vorm en materiaal tafels te ontwerpen, welke ontwerpen partijen vervolgens met elkaar hebben besproken. Op basis van die besprekingen werden eventueel wijzigingen aangebracht in de ontwerpen door X. Dit alles is echter te weinig om aan te nemen dat X onder leiding en toezicht van [Y], die zelf niet kan tekenen, ontwierp. 15. Naar aanleiding van de vordering van X om retourzending van ontwerpen en maquettes die zich nog bij Multi Collection zouden bevinden stelt Multi Collection dat zij geen ontwerpen en maquettes van X meer in haar bezit heeft en daarom niet kan voldoen aan het verzoek van X om hem nog enkele van zijn ontwerpen terug te zenden. Tijdens de zitting is niet gebleken van weigerachtigheid van Multi Collection. Zij dient in haar bedrijf nog eens grondig te zoeken naar de tekeningen en maquettes die X stelt niet te hebben terugontvangen en deze te retourneren. Nu de vordering te onbepaald is zal zij niet kunnen worden toegewezen op een wijze als door X gevorderd. 16. Eveneens zal het in de dagvaarding in het petitum onder gevorderde onder 1d en 1e als te onbepaald niet kunnen worden toegewezen. 17. Ten aanzien van de vordering van een voorschot op de royalty's zal worden geoordeeld dat X hierop terecht aanspraak maakt, gelet op het hiervoor overwogene betreffende de tussen partijen gemaakte (werk) afspraken en de auteursrechtelijke bescherming van de modellen Janel van Jessica van de ontwerpen van X. Nu vooralsnog geen inzicht bestaat in de daadwerkelijke verkopen van deze modellen, bestaat er aanleiding het gevorderde voorschot te matigen tot € 10.000,00. 17. De gevorderde dwangsommen zullen gedeeltelijk worden toegewezen, maar worden gemitigeerd en aan een maximum worden gebonden. 18. Multi Collection zal in de kosten van deze procedure worden veroordeeld. Nu het gevorderde voorschot op de royality's slechts gedeeltelijk wordt toegewezen, zal een deel van het griffierecht voor rekening van X blijven. De beslissing De voorzieningenrechter 1. beveelt Multi Collection om binnen drie dagen na betekening van dit vonnis de verkoop van de meubelen van de collecties dan wel afzonderlijke modellen met de namen Janel en Jessica, onder welke naam dan ook, aan derden te staken en gestaakt te houden, meer in het bijzonder om te staken en gestaakt te houden iedere openbaarmaking en/of verveelvoudiging waaronder begrepen verhandelen, aanbieden, in voorraad houden, in- en uitvoeren van meubelen van de collecties dan wel afzonderlijke modellen met de namen Janel en Jessica, alsmede variaties daarop die tevens een getrouwe nabootsing, althans een niet originele bewerking zijn van het ontwerp van a-106 van X, 2. beveelt Multi Collection de verspreiding van (reclame-)materiaal van de meubelcollecties dan wel de afzonderlijke modellen met de namen Janel en Jessica te staken en gestaakt te houden, 3. beveelt Multi Collection om binnen veertien dagen na betekening van dit vonnis, door middel van een door een registeraccountant geaccordeerde en ondertekende verklaring, aan X opgave te doen van (a) de aantallen in de handel gebrachte, bestelde en nog bij haar aanwezige of onder controle zijnde meubelen van de collecties dan wel afzonderlijke modellen met de namen Janel en Jessica onder overlegging van alle orders, orderbevestigingen, facturen en andere bewijsstukken, (b) de inkoopprijs en verkoopprijs van de meubelen van de collecties dan wel afzonderlijke modellen met de namen Janel en Jessica en de reeds behaalde winst van de verkoop van deze meubelen en (c) het totale winstbedrag dat Multi Collection genoten heeft als gevolg van de verhandeling van de meubelen van de collecties Janel en Jessica en (d) de namen, adressen en faxnummers van alle bij de verhandeling betrokken afnemers, 4. veroordeelt Multi Collection tot betaling aan X van een bedrag van €10.000,00 aan voorschot op royality's, 5. veroordeelt Multi Collection om ingeval zij na betekening van dit vonnis in gebreke mocht blijven aan bovenstaande veroordeling te voldoen/bovenstaande verboden overtreedt aan X een dwangsom te betalen van € 10. 000,00 per dag of gedeelte van een dag dat Multi Collection in gebreke blijft aan één of meer van die veroordelingen/bevelen te voldoen, echter tot een maximum van € 100.000,00, met dien verstande dat genoemde dwangsom vatbaar is voor matiging door de bodemrechter voor zover handhaving van de hiervoor gekozen dwangsom naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, in aanmerking genomen de mate waarin aan de veroordeling is voldaan, de ernst van de overtreding en de mate van verwijtbaarheid van de overtreding, 6. veroordeelt Multi Collection in de kosten van deze procedure, tot aan deze uitspraak aan de zijde van X bepaald op € 703,00 voor salaris, € 245,00 voor griffierecht en €68,20 voor exploot dagvaarding, 7. weigert het anders of meer gevorderde. 8. verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad. Dit vonnis is gewezen door mr. F.J. de Vries en in het openbaar uitgesproken in tegenwoordigheid van de griffier mr. I.A. van Gemert op 19 juni 2003. de griffier de rechter